Bilişsel davranışçı terapi; başarı oranı yüksek, hızlı ve etkili bir terapi yöntemidir. Kişilerin olayları yorumlama biçiminde duygusal tepki ve davranışların etkili olduğu kuramına dayanır. Kişinin işlevsiz, olumsuz düşünce ve davranışlarını ele alarak iyileşmeyi hedefler.
Bilişsel Davranışçı Terapi Aşamaları Nelerdir?
Bilişsel davranışçı terapi aşamaları arasında ilki, terapistle beraber sorunun belirlenmesidir. Endişe veren durum ve bozuklukların tanımlanması ilk aşamayı oluşturur. Sonrasında, üzerinde çalışılacak konu hakkında duygu ve düşüncelerin farkına varma süreci başlar. Terapist, danışanını konu üzerinde gözlem yapmaya, durumun anlamını yorumlamaya teşvik eder. Böylelikle konu hakkındaki yanlış ve olumsuz düşünceler belirlenmiş olur. Son aşamada ise bu yanlış düşüncelerin üstesinden gelmek için çeşitli çalışmalar yapılır.
Bilişsel Davranışçı Terapinin Diğer Terapilerden Farkı Nedir?
Bilişsel davranışçı terapinin diğer terapilere göre farkı, temelde bilişsel terapinin izlediği problem odaklı yöntemdir. Faydacı yaklaşımıyla sorunların kaynağına inmeden, problem yaşanan güncel sorunların çözüm sürecine odaklanır.
Oldukça iyi yapılandırılmış bir terapi yöntemi olan BDT, aynı zamanda ortak çalışmaya dayalıdır. Sorunun çözümü sürecinde ne yapılacağına bizzat terapist karar vermez. Terapistin gösterdiği yol eşliğinde danışan, yaşadığı problemin çözümünde aktif rol oynar.
Bilişsel Davranışçı Terapi Ne Kadar Sürer?
Bilişsel davranışçı terapide seans süresi, aralığı ve miktarı danışanın yaşadığı sorun şiddetine bağlı olarak değişim gösterir. Bu sürelerin ne kadar olacağına terapist ve danışan birlikte karar verir.
5-20 seans arasında tedavi süreci bulunabilir. Her bir seans yarım saat- 1 saat aralığında, ortalama olarak genelde 45 dk sürer. Tedavi sona erdikten sonra belirli aralıklarla güçlendirme seansları yapılabilir.
Tedavi süresini belirleyen belli başlı faktörler şunlardır:
-Sorunun veya bozukluğun türü
– Sorunun ve belirtilerin şiddeti
– Belirtilerin ne süredir görüldüğü
– Terapinin danışanda gösterdiği olumlu/ olumsuz etkiler
– Kaydedilen ilerlemenin hızı
– Yaşanan stres miktarı
– Travmalar, sosyal etkileşimler
Bilişsel Davranışçı Terapi Hangi Durumlarda Uygulanabilir?
Panik atak
Alkol, uyuşturucu ve sigara gibi zararlı madde bağımlılıkları
Anksiyete bozuklukları
Şizofreni
Bipolar
Yeme bozuklukları
Depresyon
Tikler
Uyku bozuklukları
Obsesif kompulsif bozukluk
Cinsel işlev bozuklukları
Öfke kontrol bozuklukları
Çeşitli fobiler
Somatoform bozukluklar
Travma sonrası stres bozukluğu
Aile ve çift terapileri
Bilişsel Davranışçı Terapi Hangi Temel Özelliklere Sahiptir?
Bilişsel davranışçı terapi birtakım temel ilkeler etrafında şekillenmiştir. Bu ilkeler şunlardır:
Bilimsel bilgi temelli kural ve işlemlere dayalıdır.
Terapi hedefleri danışanla birlikte belirlenir.
Bilişsel davranışçı terapi, geçmişi değil bugünü etkileyen psikolojik sorunları ele alır. Şimdiye bağlı sorunlar üzerinde çalışılırken tedavi aşamasında kısaca olacak şekilde geçmişe dönülebilir.
İlk seans itibariyle sorunlar ve amaçlar belirlenmeye çalışılır.
Sorunlu davranış, düşünce ve inançlar belirlenerek değerlendirilir ve yaşanan değişim yorumlanır.
Odak noktası, sorunun kaynağına inmek değil davranışı değiştirmektir. Amaca dönük bir sistem uygulanır.
Danışanın aktif katılımı ve psikoterapistle işbirliği esastır.
Eğitici bir yola sevk eden bilişsel davranışçı terapi ile, danışan kişi kendini yönetme stratejileri edinerek tekrarı önler. Danışana uyarlanabilir ve gerçekçi bakış açısı kazandırmak hedeflenir.
Terapist soruna göre yapılacak müdahalenin nasıl ve hangi koşullarda yapılacağını terapötik yaklaşımlarla ele alır. Seans sonu danışandan geri bildirim alınmaktadır.
Terapi zamanla sınırlıdır.
Tanı ve tedavi aşamalarının tümünde seanslar belirli bir aşamalara göre yapılandırılmıştır.
Bilişsel Davranışçı Terapide İlaç Kullanılır Mı?
Bilişsel davranışçı terapide ilaç tedavisi danışana bağlı olmakla birlikte kimi zaman kullanılmaktadır. Bazı durumlar ilaç kullanımına gerek duyulmadan tedavi edilebilirken bazı durumlarda ilaç ve terapi bir arada yürütülmektedir. Gerekli durumlarda terapist fayda ve yan etkiler konusunda danışanını bilgilendirerek ilaç kullanımı önerebilmektedir.
BDT ‘nin Etkili Olması İçin Neler Yapılabilir?
Terapiler her zaman sorunu tam anlamıyla ortadan kaldıramasa da sorunla sağlıklı şekilde başa çıkma gücü vermektedir. Terapinin başarılı olmasına yardımcı olmak için atabileceğiniz bazı adımlar bulunmakta. Peki BDT ‘nin etkili olması için neler yapılabilir?
Terapstinize ve kendinize karşı olabildiğinde dürüst olun. Bazı konular hakkında konuşmak istemiyorsanız terapi esnasında çekincelerinizden bahsederek açık olun.
Terapi seanslarında verilen aktivite ve ödevlerinizi yapın.
Terapinin işe yaramadığını düşündüğünüzde terapistinizle durumu paylaşmaktan çekinmeyin. Geri dönüş bildirmeniz halinde değişiklikler yapılarak farklı bir yaklaşım izlenebilir.
Tedavi planınızı aksatmadan uygulayın. Seanslara katılım göstererek süreçte kesinti oluşturmamaya çalışın.
Terapide aktif bir katılımcı olarak terapistinizle işbirliği içinde olun.
Tedavi sürecinde gelişme görmek için acele etmeyin. Terapilerin ilk aşamasında çatışmalarla, mevcut sorunlarla yüzleşme süreci kötü hissetmenize neden olabilir. Ancak sonuç için sabırlı davranmanız ve birkaç seansa daha ihtiyacınız olduğunu kabullenmeniz gerekebilir.
