Alışmış olduğumuz saat düzeni ve biyolojik saatimizin sekteye uğramasıyla, değişen zaman dilimine uyum sağlamamamızı jet lag olarak tanımlıyoruz. Farklı olan saat dilimlerinde seyahat ettiğimiz zaman vücudumuzun günlük rutini olan ritmi bozulmakta ve bu durumda, yorgunluk, ishal, kabızlık, uykusuzluk vb. problemlerle çokça karşılaşmaktayız. Jet lag kesinlikle, bir hastalık durumu değil, geçici olan bir rahatsızlık durumudur.
Örnek olarak; 10 saatlik bir uçuşunuz bulunmakta, 13.00’da uçağa binip ve 10 saat sonra ineceğiniz yerin yerel saati 04.00, sizin biyolojik saatiniz ise hala saatin 23.00 olduğunu sanıyor. Bu nedenle belki sabaha kadar uyku etkinliğini gerçekleştiremeyeceksiniz, gittiğiniz yerin saatine alışmanız bir kaç günü bulabilmektedir. Bu problemin gece uçuşlarından çok, gündüz olan uçuşlarda daha da çok görüldüğü gözlemlenmiştir. Belki siz de seyahat planlamalarınızı bu durumu düşünüp yapabilir, böylece uzun süreli olan, özellikle doğuya doğru olan uçuşlarınızın sayısı arttıkça Jet Lag rahatsızlığının sizi, nasıl, ne kadar etkilediğini görüp ve duruma göre önlemler almaya başlayacaksınızdır.
Sporcular Ve Jet Lag Arasındaki İlişki Nedir?
Normal durumda seyahat eden kişiler için çok problem oluşturmasa bile, özellikle sporcular için oldukça önemlidir. Maç öncesinde Jet Lag rahatsızlığı yaşamak büyük bir sorun oluşturabilmektedir. Sporcular için iyi bir uyku bağışıklık ve vücut dirençleri, hem verimlilik hem de sakatlanmalara karşı oldukça önemli bir husustur. Uyku hücre onarım işlemi, glikoz metabolizması, solunum enfeksiyon hastalıkları için de çok önemlidir. Bu sebeple Jet Lag olunmamasına adına yapılabilecek ya da alınabilecek ilaç ve beslenmenin kesin olarak etkileri şu an için tam anlamıyla bilinmiyor olunsa da de semptomları azaltabilecek bazı önlemler alınabilir.
Jet Lag Özellikleri Nelerdir?
Yapılan birbirinden farklı bilimsel çalışmalar sonucunda gündüz olan uçuşlarda çok daha sık bir şekilde jet lag rahatsızlığına maruz kalındığı ifade edilmektedir. Uzun bir rotaya sahip olan uçuşlarda vücudun sahip olduğu bilgilerin kaybolması söz konusu olurken saat algılama durumu da değişkenlik göstermektedir. Özellikle çok sık uçması gerekenler için jet lag çok önemli bir problem olurken beraberinde psikolojik olan bazı rahatsızlıklara da yol açabilmektedir. Bunun nedeni devamlı olarak yaşanılan jet lag problemleri 4-5 günlük zaman zarfı sonrasında tamamen atlatılmaktadır. Bu sürecin uzun olması durumu da etki eden gücün varlığını ortaya koymaktadır.
Jet Lag Korunma Yolları Nelerdir?
Oldukça önem arz eden bir problem olarak karşımıza çıkan jet lag problemlerinden kurtulabilmek için birden çok farklı uygulama yapılabilir. Öncelikle gidilecek olan yerin saatine göre yaşanmasına bir hafta öncesinden başlanılmalıdır. Böylece gidilecek olan yere alışma dönemi etkinliği başlatılırken jet lag’ın etkisi de ortadan kaldırılmaktadır. Vücudun zaman farkına karşı olan dirence de uyum sağlaması mümkün hale getirilmelidir. Uçuş ile beraber doğuya gidilmesi durumunda uçuş öncesinde birkaç gün daha erken uyumak gerekir. Şayet batıya doğru hareket edilecekse daha geç uyumak vücudun alışması açısından çok büyük bir önem taşımaktadır.
Uçuşunuzun olduğu günde bol bol su içilmesi ve alkollü olan içeceklerden uzak durulması da jet lag rahatsızlığından korunma yollarının arasında bulunur. Buna ek olarak kafein içeren içeceklerin kullanımıda tercih edilmemelidir. Vücutta su kaybı yaşanmasıyla beraber kuru kabin havası da jet lag başlangıcında çok önemli etkiyi barındırmaktadır. Ek olarak uçuşla birlikte saatler varılacak olan konuma ayarlı bir hale getirilmelidir.
Böylece zihnin alışma durumu kolaylaştırılmaktadır. Ek olarak uçuş esnasında bütün işlemler yerel saat eksenli olarak yapılmalıdır. Gidilecek konumun saatine göre uyumak ve uyanık kalma durumları da jet lag rahatsızlığının olmasını engellemektedir. Uçuş sonrasında ise otele giderek uyumak jet lag rahatsızlığının başlangıcıdır. Bu yüzden mutlaka hareketli olan etkinliklerin yapılması önerilmektedir. Aydınlık havadan yararlanmak, hava alınması çok daha hızlı bir biçimde vücudun direnç göstermesine olanak sağlayacaktır.
