Karbon ayak izi nedir? Ve neden yapılması gerekmektedir sorularının cevapları günümüz dünyasında önem arz etmektedir. Karbon ayak izi insanların gerçekleştirmiş olduğu faaliyetlerin karbondioksit cinsinden ölçülerek, meydana gelen sera gazının miktarı bakımından çevresine verdiği zararın hesaplanmasının bir ölçütüdür. Karbon ayak izi birincil ve ikincil olmak üzere iki önemli koldan oluşmaktadır.
İlk kol olan Birincil yani doğrudan ayak İzi kişilerin özel araç veya toplu taşıma gibi ulaşım araçları, evlerde tüketilen enerji olan evsel enerjinin kullanımı ayrıca fosil yakıtlarının yanması sonucu çıkan karbondioksit yayılımının bir ölçüsüdür. İkinci kol olan ikincil yani dolaylı ayak izi ise yaşamımızda kullandığınız ürün ve maddelerin üretiminde ve son olarak da ürünlerin bozulmaları sonucunda ortaya çıkan karbondioksit ’in yayılımının bir ölçüsüdür.
Karbon Ayak İzi Nedir?| Karbon Ayak İzi Nasıl Azaltılır?
Karbon ayak izi nedir? Ve karbon ayak izi nasıl azaltılır insanlar tarafından merak edilen konular arasında yer almaktadır. Yaşamın birçok alanında insan kaynaklı olarak doğaya salınan karbondioksitin kişinin birey olarak doğaya verdiği karbondioksit miktarına karbon ayak izi denilmektedir. Birey olarak birincil ve ikincil karbon izinin nasıl azaltılacağına dair açıklamalar şu şekilde belirtilmektedir:
- Alınacak herhangi bir eşyanın, ürünün, aletin uzak mesafe ve ülkelerden gelmemesine özen gösterilmelidir. Yolculuk sırasında karbondioksit yayılımı fazla olan uzak mesafeden gelen ihtiyaçlarımız yakın mesafen temin etmek yerel üretim kullanımına özen göstermek karbon ayak izinin azalmasını sağlar.
- Kısa mesafelerde motorlu taşıt veya araba kullanmak yerine yürümek veya bisiklet kullanmak karbon yayılımını büyük oranda azaltacaktır.
- Araba yolculuklarını bireysel yapmak yerine birkaç kişiyle yapmak karbon ayak izini azaltacaktır
- Tükenebilir enerji kaynakları yerine yenilenebilir enerji kaynağı olan güneş enerjisi kullanmak.
- Suyun tüketilebilir olduğu yerlerde şişe suyu kullanımını azaltmak, fazlaca ambalajlanmış ürünleri tercih etmemek atık geri dönüşümünden kaynaklanan karbondioksit salınımı azaltacaktır.
- Meyve, sebze yetiştirmek ve ağaç dikmek hem elde edilecek besinin yakın mesafede elde edilmesine hem de atmosferdeki karbon oranını azaltırken karbon ayak izinin azalmasına katkı sağlayacaktır.
- Eşyaları kısa süreli kullanmak yerine değerlendirmek ve yeniden kullanıma uygun hale getirmek ayrıca eşya tüketiminde aşırılık yerine gereklilik ilkesi edinilmesi gerekmektedir.
- Ortak yaşam alanlarını kullanırken gerekli bilince sahip olmak, yeşil alanları korumak, bilinçsiz kişileri uyarmak, karbon ayak izi nedir? Nasıl azaltılır bilincini kazanıp uygulamak, karbon ayak izini azaltacak karbon yayılımındaki artışa engel olacaktır.
Karbon Ayak İzi’ni Etkileyen Faktörler:
Karbon ayak İzi’ni etkileyen çoğu faktör insan kaynaklıdır. Var olan bu faktörler sonucu hızlı bir şekilde kirlenen hava sera gazına maruz kalmaktadır. Bu faktörler ve karbondioksit yayılımının devamı ekolojik sorunlara yol açacaktır bu tarz sorunların engellenmesi için öncelikle bu faktörler bilinmelidir. Karbon ayak izini etkileyen faktörler: çarpık, plansız ve hızlı kentleşme, yenilenemeyen enerji kaynaklarının kullanımında artış, geri dönüşüme gerekli önemin verilmemesi, yaşanan hızlı teknolojik gelişmeler, doğa ve hayvanları yeterince koruyamama ve hızlı tüketilen doğal kaynaklardır.
Karbon Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?
Karbon ayak izi insanların atmosferde yayılmasında katkı sağladığı karbondioksit gazının miktarını hesaplamaya çalışmasıdır. Karbon ayak izi hesaplaması genellikle senelik ölçümlerle yapılmakta olup hesaplanan karbon miktarında da ton ölçü birimi olarak alınır. Karbon ayak izi bireysel olarak da kurumsal olarak da hesaplanmaktadır ayrıca hesaplanan karbon miktarı kişiler, hane, kurum, ülke ve ulusların sera gazı, karbon yayılımı, atmosferde yaşanan kirlenme adına ölçüm sağlayarak durumun değerlendirilmesinde ve önlemler alınmasında büyük katkılar sağlayacaktır.
Bireysel olarak ölçülmek istenen karbon ayak izinin bazı internet sitelerinde üniversitelerin yapmış olduğu araştırmalar sunucunda gelişmiş hesap makineleriyle ölçüldüğü ve ulaşılabilir olduğu bilinmektedir.
Yapılan tahmini ölçümlerde dikkat edilen önemli alt başlıklar ise şunlardır: yeme-içme alışkanlıkları, ısınmada kullanılan kaynaklar, ulaşımda tercih edilen araçlar ver türleri, evde kullanılan eşya ve ihtiyaçlar, alışveriş. Ülkemizde belirlenmiş ortalama karbon ayak izi miktarının test sonucuyla kıyaslaması yapılarak karbon kullanımın ortalamaya göre çokluğu sonucu alınması gerekenler önlemler adına tavsiye verir. Kurumsal olarak yürütülen karbon ayak izi çalışmalarının hesaplanması ise profesyonel danışmanlık firmaları aracılığıyla rapor ve analizlerle yürütülmektedir.
Kurumlarda ölçülen karbon ayak izi sonucunda, kurumda yürütülen çalışmalarla birlikte ortaya çıkan sera gazının salınım miktarının bilinmesiyle kurumlarda gerekli önlemler alınır. Kurum test sonucunda kurumsal yönde yürüttüğü stratejilerle daha sağlıklı, çevre dostu ve ekonomik çalışmalarını devreye sokar böylelikle hem kendi bünyesinde hem de çevresinde büyük çaplı değişimlere neden olur.
