Hipofiz bezi ismiyle anılan yapı beyin içerisinde iki kemik arasında bulunan boyutu yaklaşık bir nohut tanesi kadar olan salgı yapmaya yarayan bir salgı bezidir. Bu organın önemi vücudumuzda var olan bazı hormonların doğru bir şekilde salgılanmasını sağlamak olduğu için hayatımızı idame ettirmemiz adına oldukça önemlidir. Nohut tanesi büyüklüğünde olan hipofiz yalnızca kadınların gebelik döneminde az bir miktar büyüme sağlar. Bu nedenden ötürü de kadınlar gebelik dönemlerinde duygusal olarak inişli çıkışlı bir dönem yaşarlar.
Hipofiz bezinin çalışma prensibi insanın gün içerisinde yaptıkları fiziki eylemlerle bire bir doğru orantılıdır. Çünkü hipofiz kişi uyuduğunda, uyandığında yediğinde ya da acıktığında ne gibi hormonlar salgılayacağı konusunda yönlendirilmiş olur. Hormonsal salgı dendiğinde yalnızca ruh halimizi değil vücudun gelişimini de bire bir etkileyen bir salgı organı olduğu düşünülürse vücudumuzun en önemli temel taşlarındandır diyebiliriz.
Hipofiz Bezinden Salgılanan Hormonlar Hangileridir?
Hipofiz bezi yalnızca duygu durumlarını etkileyen hormonları salgılamakla kalmaz ve hayatta büyük önem arz eden erkekler için testisler kadınlar için yumurtalıklar gibi cinsel öğelerin çalışması konusunda da işlev gösterir. Peki hipofiz bezinden salgılanan hormonların temel işlev ve görevleri nelerdir?
- Adrenokortikotropik hormon (ACTH): Bu salgılanan hormon böbrek üstü bezlerinde faaliyet gösterir. Genel ve en önemli vazifesi strese karşı durmaktır. Karbonhidrat ve protein dengesinin korunması vücudumuz için oldukça önemli bir konudur. Bu dengeyi sağlamak da salgılanan bu hormona düşmektedir.
- Troid Uyarı Hormon (TSH): Troid denilen yapı vücudumuzda metobolizma ismiyle anılan işletim sistemini doğrudan etkiler. Metabolizmanın hızlı ya da yavaş çalışması gibi hız kontrol vazifesini üstlenir. Aynı zamanda bu troid hormonunun yeniden yapılanmasını ve kontrolünü sağlayan bir yapıya sahiptir.
- Ganodotropin Hormonlar: Bu hormon genel olarak kadınlar üzerinde yumurtlama denilen hormonsal olaya ve östrojen denilen hormonun salgılanması vazifesini üstlenir. Erkeklerde ise testis ve sperm üretimi gibi işlevleri üstlenir. Yani salgılanan bu hormon üreme sistemi ile ilgili çalışmaktadır.
- Prolaktin: Bu hormon memede oluşan hormonlar ile ilgili işleri vazife edinir. Yani bu da en genel anlamı ile bebeğimiz için süt üretme vazifesini üstlenen salgı diyebiliriz.
Büyüme hormonu (BH) – Growth hormon (GH): Bu yapı karaciğer adı verilen organdan bir salgı üretilip salgılanmasına yardımcı olur. Bu da vücutta beyinde bulunan dokuların gelişmesi gibi hayati faaliyetleri içerir. Aynı zamanda kemik adı verilen sistemdeki dokuların gelişmesi için de rol oynadığı için tam olarak büyüme odaklı çalışan bir hormondur. Eğer çocukluk ve bebeklik dönemlerinde bu hormon olması gerektiğinden daha fazla salgılanırsa çocuğun boyu olması gerektiğinden daha uzun olur. Aynı şekilde bu hormon az bir şekilde salgılanırsa da çocuğun boyunun uzaması ortalamanın altında kalarak kısa sıfatı kazanabilir.
Oksitosin: erkeklere oranla kadınlar için daha önemli bir hormondur denilebilir. Çünkü bu hormon özellikle hamile kadınlar için doğum esnasında önemli bir vazife üstlenir. Rahim bölgesinde bulunan kasları uyararak rahmin kasılıp gevşemesini ve haliyle de doğumun başlamasını sağlayan hormondur.
Hipofiz Hastalıkları Nelerdir?
Hipofiz bezinden az ya da çok salgılama olduğunda hormonlar üzerindeki denge bozulmaktadır. Çünkü hipofizden salgılanan her hormon sağlığımız ve vücudumuz için önemli farklı farklı vazifeler üstlenmektedir. Bundan ötürü de hipofizle alakalı olan hastalıklar az ya da çok salgılanması ile ilgilidir.
Hipofizin az salgılanması ile oluşan hipofiz hastalığının adı hipofiz yetmezliği adı ile anılmaktadır. Kadınlarda hormon yetmezliği adı ile de anılan bu sorunda kadınlara eksik salgılanan hormon yerine nakledilerek sorun giderilir.
