Aip diyeti, diyet deyince genelde ilk akla geldiği şekilde zayıflamak amaçlı değil, otoimmün hastalıklar için uygulanan bir beslenme şekli olarak öne çıkmaktadır. Otoimmün hastalık, temelde bağışıklık sisteminin vücudun kendi proteinlerini yabancı bir istilacı sanarak kendi kendisine saldırması anlamına gelir.
Aslında vücuda ait doğal içerik olan proteinler, bu hastalıkta bakteri ya da virüs gibi algılanır. Otoimmün hastalıklarda genetik yatkınlık çok önemli bir pay tutar. Hastalıkların gelişme riski noktasında kalıtsal aşama riskinin yaklaşık üçte birini oluşturur.
Hastalıklarla ilgili diğer risk faktörleri ise; enfeksiyon, yaşam tarzı, hormon, kilo ve diyet gibi çevresel faktörler olmaktadır. Düzenli uyku, yaşamdan stresi uzaklaştırmak ve genel olarak hayat tarzında oluşturulan değişiklikler; kalıtsal yatkınlıklar söz konusu olsa dahi koruyucu etkenler olabilmektedir.
Aip Diyeti Uygulama Amacı
Aip diyeti yukarıda sayılan faydalı etkenlerin yanı sıra, iltihap gibi rahatsız eden belirtileri azaltmak ve bağırsak yapısını iyileştirme bilmek amacıyla ek olarak uygulanarak bünyeyi rahatlatmayı amaçlar.
Risk Grubunda Olan Kategoriler
- Yapılan bir araştırma neticesinde, 65 yaş altındaki kadınların en önemli 10 ölüm sebebinden birisinin otoümminite olduğu tespit edilmiştir.
- Zayıf şekilde işleyen bir sindirim sistemine sahip olmak da bir diğer risk içeriği olarak ön plana çıkmaktadır.
- Otoimmunite genetik yatkınlık da bir başka risk etkenidir.
- Bağışıklık sistemi sorumlu işleyen kişiler de risk altındadır.
- Şeker ve yağ oranı yüksek, işlenmiş ve ısıl işlem görmüş gıdalar ile beslenen kişiler, vücudunda mikrop ve bakterilerin artmasına yatkınlık daha fazla olduğu için otoimmünite ve iltihaba neden olmaktadır.
- Bağırsak mikrobiyotası olumsuz yönde etkilenen kişiler de rastlanabilmektedir.
Aip diyeti söz konusu olduğunda bazı yasaklı ve serbest yiyecekler mevcut olur. Bunun yanı sıra; belli bir düzen içinde yemek yemek de önemli etkenler arasındadır.
Aip Diyetinde Serbest Olan Yiyecekler
Aip diyeti kapsamında serbest olan ve yenilmesi gereken yiyecekler temel olarak aşağıdaki kategoriler şeklinde olmaktadır:
- Probiyotik ve fermente besinler: Hindistan cevizi yoğurdu ve kefiri, turşu gibi içerikler bu sınıfa girer.
- Meyveler: Fruktoz oranı düşük olan çilek, frambuaz ve yaban mersini gibi meyveler aip diyeti açısından önemli içeriklerdir.
- Bazı yağ çeşitleri: Hayvansal yağların kaliteli olanları zeytinyağı, avokado, hindistan cevizi yağı.
- Çeşitli ot ve baharat çeşitleri: Zencefil, zerdeçal, adaçayı, safran, karanfil, kişniş, tarçın, defne yaprağı, melisa, fesleğen, biberiye, lavanta, muskat ve kekik gibi çok sayıda baharat tüketilebilir. Baharatlar alında karabiberden belli bir süre boyunca uzak durulması gerektiği belirtilmektedir.
- Renkli çeşitli sebzeler: Kabak, havuç, pancar, şalgam, balkabağı, tatlı patates, limon, kuşkonmaz, kereviz, enginar ve misket limonu gibi çok sayıda renkli sebze diyet dahilinde serbesttir.
- Sülfür içerikli sebzeler: Turp, brokoli, roka, soğan, sarımsak, yer lahanası, karnabahar, yeşil soğan ve pırasa gibi çeşitli sebzeler serbesttir.
- Otoimmün diyet yapanlar için önerilen bir diğer içerik de yeşil sebzelerdir. Bunlar arasında ıspanak, karalahana, kıvırcık, pancar yaprağı, havuç yaprağı, karahindiba ve kale gibi içerikler mevcuttur.
- Her çeşit ve renkte sebze: Her renk ve çeşit sebzenin günde mutlaka 8 ve 14 porsiyon arası tüketilmesi; aip diyeti uygulanırken gerekli olan yöntemlerden biridir. Her öğün belirli bir miktarda renkli sebze, sıfırdan zengin olan sebze ve yeşil sebzenin bulundurulması önemlidir.
- Kırmızı ve beyaz et: Koyun, tavuk, hindi, dana, kuzu, av hayvanları gibi yiyecekler tavsiye edilen besinler arasındadır.
- Sakatat ve deniz canlıları: Ciğer, böbrek, dalak gibi sakatatlar ve balık başta olmak üzere deniz ürünleri hafta içinde üç beş kere tüketilmesi tavsiye edilen ürünler arasındadır.
Yukarıda sayılan ve serbest olan ayıp diyete içeriklerinin yanı sıra; bu diyet dahilinde tüketilmemesi gereken ve yasak olan yiyecekler de mevcuttur.
Aip Diyetinde Yasak Olan Gıdalar
Aip diyetinde yasak olan besinler temel olarak aşağıdaki şekilde ifade edilebilir:
- Tahıllar
- Karabuğday ve kinoa gibi tohumlar
- Süt ürünleri
- Baklagil çeşitleri
- Yumurta
- Domates, patlıcan gibi çeşitli sebzeler
- İşlenmiş bitkisel yağlar
- Kuruyemiş ve tohumlar
- Işlenmiş şeker ve tatlandırıcılar
- Tüm işlenmiş gıdalar.
Bu diyet biçiminde dikkat çeken noktalardan birisi faydalı olarak görünen tahıl ve süt ürünleri gibi bazı içeriklerin, otoimmün rahatsızlığa sahip insanlar için önerilmemesi ve diyete dahil edilmemesidir.
