Genellikle çikolata asması diye tanınan Akebia quinata beş yapraktan meydana gelen bir asma çeşididir. Lardizabalaceae ailesindeki odunsu bir asma olan bitki Çin, Japonya ve Kore’ye hastır ve ABD’de Georgia’dan Michigan’a, Massachusetts’e kadar istilacıdır. Sıcak iklimi olan yerlerde bir süs olarak 1845’te Amerika Birleşik Devletleri’ne lanse edilmiştir.
Bitkinin ünlü isimlerinden kimileri Akebi, Mu tong meyvesi, EureumdeonggulUrum, Beş yapraklı akebia, Çikolata Salkımı, Üzüm asması, Beş yapraklı olarak öne çıkmaktadır. Cins ismi bu ikiz çalılar için Japonca akebi adının Latince versiyonudur. Spesifik epitet, beş yaprakçıklı palmat yapraklarına göre beş bölümünün olduğu anlamına gelmektedir. Bitki, ilaç, yiyecek ve malzeme kaynağı olarak bölgesel kullanım adına vahşi doğadan toplanmaktadır. Meyvelerin zaman zaman bölge pazarlarında yiyecek olarak satıldığı da olmaktadır.
Bitki Tanımı
Çikolata asması ya da bir diğer ifadeyle sarmaşığı normalde takribi 40 fit (12 m) uzunluğunda büyüyen istilacı, güçlü, süratli büyüyen, odunsu, yaprak döken bir sarmaşık türüdür. Tutunduğu bölgeyi sık görüntüsüyle örten bir bitkidir. Bitki dağlık bölgelerde, ormanlık kısımlarda, çit ve çalılıklarda, nehirler sırasınca ormanların yanlarında bulunmaktadır. Hafif, orta ve ağır toprakları seçtiklerinden iyi drene edilmiş fakat nemli bir toprak gerektirmektedir. Dalları ince ve kırmızı-kahverengidir. Tomurcuklar ufak, bindirmeli, yuvarlak ve kama biçiminde ve yine kırmızımsı kahverengidir. Yaprak izleri altı ya da daha çok demet iziyle yükselmektedir. Kabuk kırmızımsı ve gri ile kahverengidir, iç içe geçmiş sırtlar ve oluklar meydana getirmektedir.
Kök
Kök odunsu, yuvarlak, tabanda 4 inç (10 cm) çapa dek, bitkileri ya da doğal kafesleri desteklemek adına kıvrılan ya da düğümlerin toprağa değdiği bölgelerdeyse zemin örtüsü ve köklenme meydana getiren pek çok sayıda dallanma gövdesiyle beraber yer almaktadır. Kireç yeşili ve pürüzsüz, birçok kahverengimsi noktayla noktalı hale gelmekte, devamında açık ve koyu gri çizgili ve nihayetinde de yükseltilmiş gri noktalarla açık gri olarak beneklenmektedir.
Yaprakları dairesel ve yarıktır, dönüşümlü olarak veya gövde hizasınca kümeler şeklinde çıkıntı yapar. Iraksak tomurcuklar, tüysüz imbrikat tomurcuk pullarıyla olgunlaşan koyu, zengin bir kahve rengidir. Eski sapların kabuğu, gri ve kahverengi renkte, çoğunlukla morumsu bir pusla kızartılmış griye sahip pek çok asmaya oranla oldukça pürüzsüzdür.
Yapraklar
Yaprak sapı takribi 4,5-10 cm incedir. Yaprak sapları 1,5-2,5 cm incedir. Yapraklarda, orta bölümlerinin bütünü bir noktadan genişleyen tipik olarak 5-7 arası bir iki yaprakçık bulunmaktadır. Yapraklar dallar üstünde saplar ya da kümeler hizasınca dönüşümlüdür ve beş, kimi zaman da üç ile dört ya da maksimum yedi broşüre ayrılmaktadır. Kâğıt benzeri broşürler, obovat-eliptiktir. Broşürler abaksiyal glokoz, adaksiyal koyu yeşil ve genişçe kuneat biçiminde yuvarlatılmış tabanlara sahiptir. Bağlantı noktasından en uzak nokta olan tepe, yuvarlatılmış ve genellikle sınırlandırılmıştır ya da sivri uçludur. Yanal broşürler 2–5 cm uzunluğunda ve 1.5–2.5 cm genişliğinde, terminal broşürler ise 2.5–7 cm’dir. Irklar, 6–12 cm boyutlarında bir araya getirilmiş ya da demetlenmiş durumdadır.
Çiçek
Çiçekler aynı salkımda görünen hem staminat yani erkek) hem de pistillat yani dişi çiçeklerle tek hücreli ve iştahsızdır. Çiçekler çoğunlukla yapraklar tarafından gizlenmektedir fakat yakından bakıldığında çok ilginçtir ve güzel bir kokusu vardır. Bitki, sarkık, salkım biçiminde kümelerde yer alan staminat ve pistillat çiçekler üretmektedir. Erkek çiçekler 4–8 (–11) mm’dir. Tek çiçekleri ince ana gövdeye bağlayan gövde 7-10 mm’dir ve üç çanak yapraklar 3 (-5), soluk mor, ara sıra soluk yeşil ya da beyaz, genişçe salya-ovat, 6-8 mm uzunluğunda ve 4-6 mm genişliğindedir.
