Gıda boyası, kimi kaynaklarda yapay renklendirici olarak da isimlendirilen, gıda ürünlerine renk veren bir maddedir. Söz konusu ürün, yiyecek ve içeceklerin rengini değiştirerek farklı bir renkte satışa sunulmasını sağlar.
Her ne kadar kullanırken ya da satın alırken farkına varmıyor olsanız da günümüzde birçok üründe gıda boyası vardır. Hatta sadece canlı görünmesi için portakalda dahi yapay renklendirici kullanıldığına şahit olabilirsiniz.
Yapay renklendiricilerin yaygın olarak kullanıldığı alanların başında pastacılık sektörü gelir. Sunum amacıyla tercih edilen söz konusu ürünler, müşterileri cezp ederek onların ürünleri satın almasını sağlar. Yani söz konusu ürün bir nevi ticaret hilesidir diyebiliriz.
Yapay renklendiriciler, genel olarak petrol bazlı ürünlerden elde edilir. Elde edilen ürünler sıvı, jel, toz ya da macun kıvamında da bulunabilir. Piyasadaki tüm gıda boyası çeşitleri, yapay değildir. Kimi renklendiriciler doğaldır. Bu kapsamda piyasada bulacağınız renklendiricileri şu şekilde sırlayabiliriz.
- Kırmızıbiber
- Safran
- Domates içerikli likopen
- Böceklerdeki keratinden elde edilen carmine
- Güney Amerika’daki çalılardan elde edilen turuncu boya görünümündeki annatto
Gıda Boyalı Ürünler Tüketilirse Ne Olur?
Gıda boyası, alerjik ve kanser hastalıkları başta olmak üzere birçok sağlık sorununun da tetikleyicisidir. Birçok ülke tarafından kullanımına da izin verilen yapay renklendiriciler vardır. Bu kapsamda petrol bazlı üretilen 4 farklı gıda boyasının kullanımına izin verilir. Bunlar mavi, yeşil, kırmızı ve sarı renklerdir. Mavi renge sahip renklendiricilerin beyinde hasar yarattığı tespit edilmişken kırmızı rengin ise çeşitli tiroit hastalıklarına neden olduğu görülmüştür. Sarı rengin ise kanserli hücrelerin üremesini kolaylaştırdığı, aynı zamanda böbreküstü bezlerinin çalışmasına engel olduğu kanıtlanmıştır.
Günümüzde, işlenmiş olarak satışa sunulan neredeyse tüm gıda ürünlerinde gıda boyası vardır. Yapay boya kullanılan maddeler sadece tahıl, şeker ve meyve suyu katılı değildir. Aynı zamanda peynir, yoğurt, gofret, sos, turşu, kraker gibi gıda ürünlerinde dahi yapay renklendirici kullanıldığı bilinmektedir.
Gıda Boyasının Neden Olduğu Hastalıklar ve Alınan Tedbirler Nelerdir?
Gıda boyası çeşitlerinin neden olduğu çok ciddi hastalıklar vardır. Söz konusu maddeler çocuklarda hiperaktiviteye neden olur. Toplumun beslenme alışkanlıkları ile ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde yapay renklendiricilerin yaygın olarak kullanılmasına bağlı olarak çocuklarda söz konusu hastalığın belirgin şekilde arttığı görülmüştür.
Gıda boyası kullanımı bazı Avrupa Birliği ülkelerinde yasaklanmıştır. Bu kapsamda gerekli tedbiri alan ülkelerin başında Norveç, Finlandiya ve Avustralya gelir. AB’nin diğer ülkelerinde ise gıda ürünlerinin paketlerinde uyarı etiketlerinin kullanımı zorunludur.
Gıda boyası kullanılacaksa son derece sağlıklı doğal alternatifler mevcuttur. Renkli gıda ürünleri, özellikle çocuklarda bir heves yaratmakta ve ebeveyni bu ürünleri almaya zorlamaktadır. Fakat renklendiricilerin zararları göz önünde bulundurularak alternatif çözümler geliştirilebilir. Örneğin zerdeçal, gıda ürünlerine sarı rengi veren özel bir baharattır. Bunun yanında söz konusu ürünün kansere karşı da etkili olduğunu düşünürsek gönül rahatlığı ile yapay renklendirici olarak kullanılabilir. Bu kapsamda kullanılabilecek doğal gıda boyası çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz.
- Kırmızı renk için pancar ya da nar suyu
- Sarı renk için toz formdaki zerdeçal
- Turuncu renk için havuç suyu
- Mavi renk için yabanmersini suyu
- Yeşil renk için ıspanak suyu
Doğal Gıda Boyaları Nerelerde Kullanılır?
Doğal gıda boyası çeşitleri hemen hemen tüm gıda çeşitlerinde kullanılabilir. Söz konusu ürünler ana besin maddesinin tadında küçük değişimler yaratacağı için uygun doğal renklendiricinin kullanılmasında fayda vardır. Bu sayede ana gıda ürününün tadı değişmeyecek ve kullanıcı ürünleri kullanırken bu tadı hissetmeyecektir.
