Yenidoğan sarılığı, yenidoğan bebeklerin çoğunda oluşan gözlerde ciltte sararmalar şeklinde gelişen bir rahatsızlıktır. Kendi kendine geçmesinin yanı sıra bazı durumda sarılık uzun sürebilmekte, bu da ciddi gözetim altına alınmayı ve müdahale etmeyi gerektirebilmektedir. Sarılık genel itibariyle 3 hafta içerisinde geçmektedir. Bu süreden fazla süren sarılıklar başka rahatsızlıkların belirtisi olabilmektedir.
Yenidoğan Sarılığı Nedir?
Kırmızı kan hücrelerinin parçalanması durumunda bilirubin ortaya çıkmaktadır. Doğum yapılmadan önce bu durum annenin karaciğerinde meydana gelirken, doğum sonrası bebeğin karaciğerinde meydana gelmektedir. Bilirubinin bebeğin karaciğerinden atılması için belli zaman geçmesi gerekmektedir.
Hızlı bir zamanda atılamayan bilirubin bebeğin derisinde biriktiğinde bebekte vücutta ve gözlerle sararmalar olmasına neden olacaktır. Bu duruma yenidoğan sarılığı denilmektedir. Hemen hemen her bebekte görüldüğü gibi bu durum 2 ile 3 hafta içerisinde kendiliğinden geçecektir. 3 haftadan uzun süren sarılıklar ciddi rahatsızlıkların belirtisi olabilir.
Yenidoğan Sarılığı Çeşitleri
Yenidoğan sarılığı 2 şekilde meydana gelebilmektedir. Fizyolojik ve patolojik olarak çeşitlendirilen rahatsızlık, tedavi işleminin de ona göre uygulanmasını gerekli kılmaktadır.
Fizyolojik sarılık denen olay doğumdan itibaren 2. ve 4. günleri arasında ortaya çıkmakta ve hiçbir tedaviye gerek duyulmaksızın 10 gün içerisinde kendiliğinden geçmektedir. Anne karnında meydana gelen bilirubinin bebeğe hiçbir zararı bulunmamaktadır.
Patolojik sarılık denen sarılık çeşidi ise, genelde anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığı durumlarında ortaya çıkan ve ciddiye alınması gereken bir rahatsızlıktır. Kan uyuşmazlığının yanı sıra kullanılan bazı ilaçlar ve annenin hamileliği sırasında geçirdiği rahatsızlıklar bu duruma neden olabilmektedir.
Yenidoğan Sarılığının Ciddiye Alınması Gereken Durumlar
Yenidoğan sarılığı bazı durumlarda ciddiye alınmayı üzerinde durulmayı gerektirmektedir.
- Erken doğum meydana geldiğinde,
- Yeteri kadar beslenemeyen ve ememeyen bebeklerde,
- Anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığı olan durumlarda,
- Doğum anında kafa derisinde kanama olması durumunda,
- Sarılığın doğumun hemen ardından genelde 24 saat içerisinde tespit edildiği durumlarda,
- Diyabet sorunu yaşayan annelerin bebeklerinde,
- Sarılığın 2 haftadan daha uzun sürdüğü durumlarda,
- Diğer kardeşlerde yüksek derecede sarılık geçirilmiş olması durumunda.
Yenidoğan Sarılığı Belirtileri
Sarılık olan bebeklerin bunu fiziksel olarak ve çeşitli şekillerde belli ederler.
- Ciltte, deride ve gözde sarılığın oldukça belirgin olması,
- Bebeğin vücuduna hafifçe dokunulduğunda sarılık kendini daha fazla belli etmektedir. Aradan zaman geçtikçe sarı renk daha koyu bir hal alacaktır.
- Yenidoğan sarılığı olan bebekler diğer bebeklere göre çok daha fazla uyumak isteyebilirler.
- Sarılık olan bebeklerde emme isteği giderek azalmaktadır.
- Bebeğin gözündeki beyaz kısımda sarı renk oluşacaktır.
- Sarılı olması durumunda bebekte halsizlik ve uyuşukluk durumu ortaya çıkacaktır.
- Sarılık geçiren bebeklerin idrarında ve dışkısında renk farklılıkları meydana gelecektir.
- Bebekte sarılığa dair herhangi bir belirti görüldüğü takdirde zaman kaybetmeden bir an önce doktora getirilmesi gerekmektedir. Sarılığın giderek artıyor olması bebeğin kanındaki bilirubinin giderek daha da arttığını göstermektedir. Bu nedenle bir an önce tedaviye başlanması gerekir.
Tanı Konulması
Bebekte sarılığa dair belirtiler görünmeye başladığında hiç vakit kaybetmeden bir an önce doktora başvurulması gerekmektedir. Sarılığın başka bir hastalığa sebebiyet vermemesi için erken tedavi uygulanmaya başlanması oldukça önemlidir.
Tedaviye geç kalındığı durumlarda bebeğin sinir sistemini olumsuz yönde etkileyecek Kernikterus hastalığı baş gösterebilecektir. Sarılık tanısının konulmasında anne ile bebeğin kan uyuşmalığına bakıldığı gibi bebeğin topuğundan alınan kanda da sarılık değerleri kolaylıkla görülebilmektedir.
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi
Yenidoğan bebekteki sarılığın tedavisi 3 duruma göre ele alınıp ona göre bir tedavi yöntemi belirlenmektedir. Bebeğin kaç kilo olduğu, kaç günlük bebek olduğu ve bilirubin düzeyinin ne aşamada olduğu tedavi yöntemi şeklinin belirlenmesinde etkili olmaktadır.
Genel olarak bakıldığında sarılık 2 veya 3 hafta içerisinde kendiliğinden geçmektedir. Bu süre içerisinde geçmeyen rahatsızlık tedavi edilmeyi gerektirmektedir.
Bilirubin Yüksekliği
Bilirubinin bebeğin kanında yüksek olması durumunda bebeğe ışık tedavisi uygulanmaktadır. Fototerapi olarak isimlendirilen ve ışık yayan lambalar bilirubinin bebeğin kanından idrar yoluyla atılmasını sağlamaktadır.
Fototerapi ışık tedavisinin bebeğe bir zararı bulunmamaktadır. Işığın bebeğin gözlerini etkilememesi için tedavi aşamasında bebeğin gözleri kapatılmaktadır.
Kan Uyuşmazlığı Durumu
Anne ile bebek arasında kan uyuşmazlığı durumunun meydana gelmesi bebekteki sarılık nedenlerinden biridir. Bilirubinin oldukça yüksek olduğu bazı durumlar kan değişmesi durumunu gerekli kılabilmektedir.
Yenidoğan sarılığı tedavisinde en etkili çözüm bebeğin sık sık emzirilmesi olmaktadır. Mümkünse bebeğin doğduğu saat itibariyle hemen emzirilmesi sarılığın oluşmasını engellediği gibi var olan sarılığın da bir an önce iyileştirilmesini sağlayacaktır.
