Haşimato hastalığı diğer adıyla ‘haşimato tiroidi’, tiroid bezinin iltihaplanması durumudur. Çok sık rastlanan bir hastalıktır. Otoimmün ya da diğer bir deyişle bağışıklık sisteminin bozukluğundan kaynaklı endokrin sistem hastalığıdır.
Normal şartlarda vücut kendi savaşçı hücreleri olan antikorları üretir ve vücut bu sayede kendini dışarıdan gelecek olan tehlikelere karşı korur. Üretilen antikorların bağışıklık sistemi ile birlikte tiroid hücrelerine saldırmasıyla tiroid bezinin bütünüyle zarar görmesine, iltihaplanmasına neden olur ve gerekli işlevi yerine getiremez hale gelir. Bu nedenle salgıladığı hormon sayısı zamanla düşüşe geçer.
Genellikle ailesel geçişli yani genetiktir. Cinsiyet olarak bakacak olursak da ; Erkeklere nazaran 30 ve 50 yaş arası kadınlarda görülme sıklığı daha yüksektir.
Haşimato, Hipotiroidi denilen yani tiroid bezinin az çalışması durumuna yol açan başlıca sebeptir. Vücudun metobolizma hızını ayarlayan hormon olmasından dolayı yaş ilerledikçe yavaşlar ve riski arttırır. Bunun dışında bir başka sorun ise nodül oluşumu olabilir. Tiroid bezinde bir büyüme söz konusudur bu başlarda daha hızlı olup büyüme zamanla azalır. Nodüllü ve Nodülsüz olması ile bu hastalığı ‘Guatr’ olarak adlandırırız.
Haşimato Hastalığının Nedenleri
Kesin olarak belirlenebilecek bir nedeni bulunmamaktadır. Hastalığın ortaya çıkmasını engellemek mümkün değildir. Bunun nedeni; Altta yatan bazı savunma sistemi bozukluklarıdır. Genellikle doğuştan gelir. Kesin bir nedeni bulunmasa da bazı risk faktörleri etki etmektedir. Bunlar; cinsiyettir. Kadınlarda görülme oranı erkeklerden fazladır. Her yaşta görülse de orta yaş ve sonrasında görülme sıklığı daha fazladır. Ailede tiroid hastası olması, kişininde bu hastalığa yakalanma ihtimali arttırır. Bu noktada genetik faktörler oldukça etkin rol oynar.
Ailede ya da kişide bulunan : vitiligo, erken menopoz, ülseratif kolit, tip1 diyabet, alopesi areata, otoimmün karaciğer hastalıkları haşimato tiroide eşlik edebilir.
Haşimato Hastalık Belirtileri
Kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte en sık görülen:
- Guatr (tiroid bezi büyüklüğü ile iyi huylu hastalık)
- Yavaş hareket etme, halsizlik, yorgunluk
- Mutsuzluk ve depresiflik
- Üşüme
- El ve ayaklarda ödem
- Terlemede azalma
- Anormal kilo ve iştah artışı
- Kabızlık
- Ses kısıklığı
- Kadınlarda adet azalması ya da yokluğu
- Unutkanlık
Haşimato Tanısı
Genellikle hastaların halsizlik ve saç dökülmesi şikayetleri ile doktora başvurmaları ile başlar.Hekimin rutin muayenesi ardından haşimato’dan şüphelenmesi halinde tahlil ve tetkikler yapılmaya başlar.
Öncelikle kandaki TSH, T3 ve T4 hormonlarına bakılır. Tiroid yapısı ve büyüklüğünü görmek için ise ultrason yapılır. Esas tahlil ise kanda anti- TPO ve anti- Tiroglobulin düzeylerindeki yüksekliktir.
Bu sayede hem tanı koyulur hemde hastlığın hangi evrede olduğu tespit edilebilir. Genellikle haşimatoya eşlik eden hipotiroidi ( tiroid bezlerinin az çalışması ) olsa da , bazen hipertiroidi ( tiroid bezinin fazla çalışması ) da olabilir. Yapılan ultrason nödülün varlığı ve büyüklüğü hakkında bilgi verir.
Kansere Yol Açabilir Mi?
Tiroid kanseri ile haşimato arasında bir bağlantıya rastlanamamıştır. Kanser oluşabilmesi için nodül olması ve bu nodüllerin kanser hücrelerine dönüşmesi gerekir. Ancak haşimato zemininde de nodüller bulunduğundan kaynaklı olarak kansere dönüşme ihtimalide göz önünde bulundurulur.
Tedavi Yöntemleri
Eğer Tiroid hormon seviyesi normal ise tedaviye gerek yoktur. Yine de 6 aylık ve bir yıllık kan tahlilleri yapılarak hormon seviyelerinde ki değişkenlik kontrol altında tutulur. Tedavi gereken durumlarda genellikle ilaç tedavisi uygulanır. Hipotiroidi eşlik ediyorsa ek hormonlar verilir. Guatr varsa ve iyileşmezse ağrı, yutmada zorluk, konuşamama, nefes alma güçlüğü gibi sorunlara neden olur ve bu dönemde tiroid bezini çıkarmak gerekir. Nodül varlığı söz konusu ise biyopsi yapılır.
