Aurora denilen Kutup Işıkları Dünya’nın manyetik alanı ile Güneş’ ten gelen parçacıkların etkileşime girmesiyle oluşmaktadır. Her yıl binlerce kişi Kuzey Işıkları’nın harika manzarasına şahit olmak için Kuzey ülkelerine yolculuk yapmakta. Peki, Kuzey Işıkları nasıl oluşur? Kutup ışıkları neden farklı renklerde oluşur? Kutup ışıkları ne zaman ve nerelerden izlenebilir?
Kutup Işıkları Nasıl oluşur?
Kuzey ışıklarının oluşumunda temel etken Güneş’ tir. Güneş’ te gerçekleşen patlamalar sonucu uzaya elektron ve protonlar saçılmaktadır. Bu olay Güneş rüzgarları olarak adlandırılır. Güneş rüzgarlarından saçılan parçacıklar Dünya’ ya ulaştığında manyetik alan etkisiyle kutuplarda toplanır. Kuzey ve Güney Kutbunda Güneş’ ten saçılan parçacıklar ve yeryüzünün manyetik alanı etkileşime girer. Dünya atmosferinde yüksüz halde bulunan azot ve oksijen yüklü parçacıklar tarafından uyarılarak enerji salınımı gerçekleştirir. Bu enerji ışık olarak yansımaktadır. Kuzey ışıkları işte bu olay sonucunda azot ve oksijenin uyarılıp eski haline geri dönme sürecinde oluşur.
Genellikle geceleri gözlemlenen ışımalar ağırlıklı olarak iyonosferde yaşanır. Yaygın olarak 60 ve 72 derece kuzey ve güney enlemleri arasında meydana gelmektedir. Çıplak gözle de izlenebilen bu ışımalar farklı renkler eşliğinde harika bir görsel sunmaktadır.
Kutup Işıkları Neden Farklı Renklerde Oluşur?
Güneşten atmosfere ulaşan parçacıklar sebebiyle uyarılan azot ve oksijen enerji yayarak Kuzey Işıklarının oluşumunu sağlamaktadır. Yayılan enerjinin büyüklüğü uyarılmanın yeryüzüne olan uzaklığına bağlı olarak değişmektedir. Enerjini büyüklüğü Kuzey ışıklarının farklı renklerde oluşmasına sebep olmaktadır. Büyük miktarda enerji yayan ışımalarda mavi- mora yakın renkler oluşurken küçük enerjili ışımalarda ise kırmızı renk oluşmaktadır. Kuzey ışıklarında en çok rastlanan renkler yeşil, pembe ve mordur.
Kutup Işıkları Ne Zaman Görülebilir?
Kutup Işıklarının net görülebilmesi için fazla ışık olmayan, yeterince karanlık geceler tercih edilmelidir. Özellikle kış mevsiminin çok uzun olduğu Kutup bölgeleri Kuzey Işıkları için elverişlidir. Bulutsuz kış aylarında ışıklar daha net şekilde izlenebilmektedir.
Kuzey ışıklarının oluşmasında Güneş’ teki patlamalar etkili olduğu için ışımaların gerçekleşmesi için net zaman aralığı belirlenememektedir.
Kutup Işıkları Nerelerden İzlenir?
Dünya’ da Güney ve Kuzey Kutuplarında oluşan ışımalarında Güney’ de gözlenenlerinin ismi Aurora Australis, Kuzey’de oluşanların bilimsel ismi ise Aurora Borealis olarak geçmektedir. Güney Kutbu çevresinde (anti- arktik bölge) iklim koşullarının elverişsizliği ve yerleşim yeri azlığı sebebiyle Kuzey bölgede görülen ışıklar daha popüler durumdadır.
Kuzey Işıkları, genellikle Kuzey Kutbuna yakın ülkelerde görülse de zaman zaman ılımlı iklimdeki bölgelerde de görülmektedir. Özellikle Kanada, Norveç, İzlanda ve Finlandiya Kuzey ışıklarının rahatlıkla izlenebildiği ülkeler arasındadır. Güney ışıkları ise Antartika, Avustralya ve Güney Amerika gibi Güney Kutbuna yakın ülkelerde izlenebilir. Bunların yanı sıra Kutup Işıkları Dünya dışında Satürn, Jüpiter, Neptün ve Uranüs gibi gezegenlerde de farklı şekillerde görülebilmektedir.
Son zamanlarda turistik olarak da Kuzey Işıklarını izlemek popüler hale gelmiştir. Kuzey ışıklarını izlemek isteyen turistler için Finlandiya’da tavanı camdan oluşan oteller ve Eskimo evleri şeklinde konaklama yerleri bulunmaktadır.
