Dabak hastalığı, halk arasında Şap olarak da bilinmektedir ve viral hastalıklardan biridir. Çift toynaklı sığır, keçi, koyun, manda gibi hayvanlarda görülürken; at ve eşeklerde görülmemektedir. Hızla yayılan bu hastalık, bulaşıcıdır ve mikroplar tarafından üretilir. Hastalığın görüldüğü hayvanlarda iş gücü kaybına ve et, süt verimi düşük olmasına neden olmaktadır.
Hayvanlarda Dabak (Şap) Hastalığı
Şap virüsü, çift tırnaklı hayvanlarda görülebilmektedir ve hızla yayılan bir hastalıktır. Geviş getiren bütün hayvanlara bulaşmaktadır ve karanlığı ve kuru yerleri sevmektedir. Hayvanlarda genellikle kronik durumlarda, yavru ya da zayıf düşmüş hallerinde ölüme neden olmaktadır. Türkiye Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından ihbarı mecburi tutulan hastalıklardandır. Hastalık bölgede hızlı bir şekilde yayılmaktadır fakat öldürücü özelliği bulunmamaktadır.
Dabak hastalığı hasta hayvanların etrafa saçtığı virüslerin solunması ya da diğer salgıların taşınması sonucu bulaşmaktadır. Virüs rüzgarın etkisi ile de hızla yayılabilmektedir ve hayvanlar tarafından teneffüs edilmesi sonucu hastalık geçmektedir. Hasta hayvanlarda oluşan salya, akıntı idrar ve dışkıları ile alet ve ekipmanlara bulaşmaktadır. Bu bulaşma nedeni ile de hastalık yayılmaktadır. Aynı zamanda hastalığın yayılmasında; virüsü taşıyabilen kuşlar fareler gibi hayvanlar, hasta hayvanların taşındığı nakil araçları etkili olmaktadır. Virüsün yayılması, hasta hayvanların salyası, göz yaşı, sütü, idrarı ve dışkısı ile etrafa saçılması ile gerçekleşmektedir. Hatta ahıra girip çıkan ve hayvanların bakımını yapan kişilerin çizmesi veya elbiselerine bulaşması ile de yayılmaktadır.
Dabak Hastalığı Belirtisi
Dabak hastalığı hayvanlarda ölümcül bir etki yaratmamaktadır ve belli bir zaman sonra ortaya çıkmaktadır. Virüs yerleşen hayvan, hastalık belirtilerini hemen göstermemektedir. Aradan biraz zaman (İnkubasyon Süresi) geçtikten sonra hastalık belirtileri ortaya çıkmaktadır. Bu sürede, hayvan vücudunda virüs çoğalma göstermektedir. Belirtiler, hayvanlar arasında da farklılık göstermektedir. Şap hastalığı belirtileri şu şekilde açıklanmaktadır:
- Hastalık öncelikle yüksek ateş ile kendini göstermektedir.
- Hayvan bakışlarında donukluk ve cansızlık,
- Dil, dudak içlerinde, diş etlerinde ve yanaklarda kızarmalar meydana gelmektedir.
- Kızarmalar yerini içleri sıvı dolu şişkinliğe bırakmaktadır.
- Yaklaşık 26 saat sonra şişkinlikler patlamaktadır. Patlama sonucunda yaralar oluşmaktadır.
- Dabak hastalığı taşıyan hayvanlar yem yiyemez ve su içemez hale gelirler.
- Virüslü hayvan ağızdan salya akıtır ve ağzını şapırdatır.
- Titreme meydana gelmektedir.
- Tırnak aralarında sıvı dolu şişkinlikler meydana gelmektedir.
- Ayaklar hassaslaşmaktadır ve sıcaktır. Şişlikler de patlamaktadır ve hayvan ayaklarında yaralar görülmektedir. Bu nedenle topallama görülebilmektedir.
- İş gücü, et ve süt verimi düşmektedir.
- Gebe olan hayvanlar, yavrularını dışarı atabilmektedirler.
- Virüs, buzağılarda kalbe yerleştiğinde ölüm riski artmaktadır.
Hayvanlarda Dabak Hastalığı Tedavisi
Şap hastalığı, hayvancılık sektörü açısından oldukça zararlı kayıpları bulunan bir hastalıktır. Çift tırnaklı hayvanlar tarafından hastalık çabuk yayılmaktadır ve çift toynaklı hayvanlar daha duyarlı olmaktadır.
Dabak hastalığı hayvan sektöründe büyük ekonomik kayıplar yaşanmasına neden olmaktadır ve et, süt verimini düşürmektedir. Hızlı bir şekilde yayılma gerçekleştiren bu hastalık, bazı kısıtlamalar ile yayılımı engellenmektedir. Alınması gereken tedbirler ise şu şekilde belirtilmektedir:
- Hayvan hareketlerinin kısıtlanması gerekmektedir. Yani diğer hayvanlarla teması kesilecek şekilde azaltılmalıdır ve hayvan izole edilmektedir.
- Şap hastalığı yaygın olduğu dönemlerdeki hayvanlardan elde edilen et süt gibi hayvansal gıdalarda azaltılmaya gidilmektedir. Virüs bulunan dönemde tedbiren diğer hayvanların da virüslü olduğu düşünülerek hayvansal kaynaklı üretimlerden kaçınılmaktadır ve biyogüvenlik kurallarına uyulmaktadır.
- Virüs bulunan hayvanlar, kendileri ile temasta olan insanları ve bulundukları çevreyi salya, akıntı, dışkı ve idrar yoluyla kontamine ederek hastalığın yayılımını hızlandırırlar. Bunu önlemek için de tedbir amaçlı hijyen kurallarına azami özen gösterilmektedir.
