Glisemik indeks olarak bilinen GI, karbonhidratların kanlarında bulunan glikoz düzeylerine göre etkilerinin ölçümlerinin yapıldığı sistemlere denir. Glisemik indeks değerleri, karbonhidrat içerikli besinlerin kan şekerlerini etkileme hızları olarak dikkatleri çeker. Bu değerler ortalama olarak 0 ila 100 arasında yer alacaktır.
Glikoz ile beyaz ekmeklerdeki değer 100 seviyesinde yer alırken et ile yağda 0 oranlarında kabul ediliyor. Diğer geri kalan besinlerde bulunan Glisemik indeks, referans noktalarına göre değerlendirmeleri yapılır. Referans noktalarına bakılacak olduğu zaman 100 değerindeki glikız ile beyaz ekmek arasındadır. Yavaş sindirimleri söz konusu olan besinlerin Glisemik indeks değerleri düşük olarak meydana gelirken, hızlı bir şekilde sindirimleri yapılan besinlerde daha yüksek olacaktır. Düşük olan değerleri bulunan besinler, kan şekerleri seviyelerinde dengeleme fırsatları sunar.
Glisemik İndeks Tanımlamaları
Karbonhidratların bedenlere verecekleri gllisemik tepkilerdeki sayısal değerlerin GI değerleri olarak isimlendirmeleri yapılır. Bu değerler 1 ila 100 arasında farklılıklar gösterecektir. Kan şekerlerinde daha hızlı yükselmeye neden olan besinlerin glisemik indeks değerleri de daha fazla olacaktır. Söz konusu olan değerler, glukoz refans alınması ile belirlenir. Bu yüzden de glisemik indeks, besinlerde meydana gelen standartlara bağlı olarak şekerlerden kan şekerlerinin ne kadar artacağı olduğu yönünde değerlendirmeleri yapılır. Glisemik indeks bir yandan da karbonhidrat içerikli besinlerin kan şekerlerinde ne kadar yükselme meydana gelecek olduğu yönünde ölçüm fırsatları sunan değerlerdir. Bu değerleri hesaplamak için öğünlerde planlamalar yapılırken, beraberinde kan şekerlerinin dengede tutulması sağlanır.
Glisemik Yük
Bir miktar yiyecek üzerinde kan şekerlerinin referans olan gıdalara göre ne kadar yükseltecek olduğu anlamına gelen glisemik yük her besinde farklılık gösterir. Referans olan gıdalar glikoz ya da beyaz ekmek olarak değerlendirilmesi gerekir. Glisemik yük kavramında detaylara inilecek olduğu zaman hem glisemik indeks hem de tüketilecek olan besin porsiyonlarındaki besinlerin önemi belirlenir. Yük değerlendirmeleri belirli gruplarda incelenir. Bu sınıflandırmaya bakılacak olduğu zaman;
- 1 ila 10 arasında bulunan yük değerleri düşük olarak değerlendirilmektedir.
- 11 ila 19 arasındaki yük değerleri orta derecede değerlendirilir.
- 20 ila üzerinde olan glisemik yük değerleri de yüksek derecede değerlendirilir.
Glisemik İndeks Ölçekleri Nelerdir?
Glisemik indeks ölçekleri, 1 ila 100 arasında olan skala aralığına denir. Bunlar düşük, orta ve yüksek olarak üç grup içerisinde sınıflandırılması yapılır. Glisemik indeks değerleri düşük derecede yer alan besinler, kan değerlerini de daha yüksek bir hale getirmektedir. Glukoz ile beyaz ekmeklerin referans nokta olarak değerlendirilmesinden dolayı glisemik indeks değerleri 100 olarak kabul edilir. Puanlara bakılacak olduğu zaman glisemik indeks sınıflandırılmaları;
- Değerleri 55 altında alanlar düşük glisemik indeks değerleri olarak değerlendirilen gıdalara denir.
- 55 ila 70 değerleri arasında olan besinler, orta glisemik indeksli olarak değerlendirilen gıdalara denir.
- Yüksek glisemik indeksli olan besinlerin ise 70 ve üzeri değerlere sahip olması gerekir.
Bu değer aralıklarına göre ayarlamalar yapılır.
Glisemik İndeks Değerlerine Göre Besin Tüketimleri
Glisemik İndeks değerlerine göre besin tüketimleri kontrol altında yapılması gerekir. Bu aralıklar;
- Düşük indeks olan değerlerindeki besinlerin her gün tüketilmesinde en ufak bir sorun olmayacaktır.
- Orta derecede olan değerlerin ortalama olarak haftada bir kere tüketilecek şekilde ayarlanması gerekir.
- Yüksek derecede olan değerlerin ortalama bir şekilde ayda bir olacak şekilde tüketilmesi uygun olacaktır.
Bu değer aralıklarına dikkat ederek beslenmek insanların daha sağlıklı olmasına yardımcı olacaktır.
