Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu yani kısaca DEHB çocukluk döneminin en çok karşılaşılan psikiyatrik bozuklukları arasında yer almaktadır. Tedavi gerçekleştirildiğinde fark edilebilecek düzeyde ilerleme ve düzelme sonucu alınabilmesiyle beraber tedavi gerçekleştirilmediğinde yetişkinlik zamanlarına dek hem psikiyatrik hem de sosyal problemlere neden olabilmesiyle dikkatleri üzerine çekmektedir.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri
Aşırı Hareketlilik
Çocuklar yetişkinlere oranla daha canlı ve hareketlidirler. Fakat bu durumun “aşırı hareketlilik” olarak değerlendirilebilmesi adına çocuğun kendi akranlarıyla karşılaştırıldığında ciddi manada fazla hareketli olması, bu davranışlarının oyun, anaokulu, okul gibi günlük aktivitelerde hem aile hem de öğretmenler için problem teşkil etmesi gerekmektedir.
Birçok zaman el ve ayakları kıpır kıpırdır veya oturduğu yerde kıpırdanıp durur. Birçok zaman sınıfta veya oturması gereken diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar. Birçok zaman müsait olmayan durumlarda koşuşturup durur veya bir yere tırmanır.
Birçok zaman sakin bir şekilde boş vakitleri değerlendirme aktivitelerine katılma veya oyun oynama güçlüğü yaşamaktadır.
Birçok zaman hareket halindedir veya bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır. Birçok zaman fazla konuşur.
Dürtüsellik
Acele etmek isteme, arzuları öteleyememe, sorulan sorulara çok hızlı cevap verme, diğerlerinin laflarını bölme ve sırasını beklemekte zorluk yaşama gibi özellikler dürtüsellik problemleri olduğunu düşündürür.
Birçok zaman sorulan sorulara soru daha tamamlanmadan evvel cevap verir. Birçok zaman sırasını bekleme zorluğu yaşar.
Birçok zaman başkalarının lafını böler veya yaptıklarının arasına girer.
Dikkat Eksikliği
Dikkatin bir noktaya yoğunlaşabilmesinde zorluk, harici uyaranlarla dikkatin rahatlıkla dağılabilmesi, unutkanlık, eşyalarını ya da oyuncaklarını sıklıkla kaybetme ve düzensizlik gibi belirtiler dikkat problemleri olduğunu gösterir.
Birçok zaman dikkatini detaylara veremez veya okul ödevlerinde, işlerinde veya diğer faaliyetlerinde özensizce yanlışlar yapar.
Birçok zaman üstlendiği görevlerde veya rol aldığı faaliyetlerde dikkati dağılır. Direkt kendisine yönelik olarak konuşulduğunda birçok zaman oralı değilmiş gibi görünür.
Birçok zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevleri, irili ufaklı işleri veya iş yerindeki görevlerini bitiremez.
Birçok zaman üstlendiği görev ve faaliyetleri düzenlemekte güçlük çeker.
Birçok zaman devamlı olarak mental çabayı lüzumlu kılan görevlerden kaçınır, bu görevleri sevmez veya bu görevler yapmaya karşı arzusuzdur.
Birçok zaman üstlendiği görevler veya faaliyetler adına mutlaka gerekli olan şeyleri kaybeder. Birçok zaman dikkati harici uyaranlarla rahatlıkla dağılır.
Günlük faaliyetlerde birçok zaman unutkandır.
Dikkat problemleri ve aşırı hareketlilik-dürtüsellik ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Çünkü kimi bireylerde her iki problem grubu bir arada, kimi bireylerdeyse yalnızca dikkat problemi, kimilerindeyse yalnızca aşırı hareketlilik-dürtüsellik bulunmaktadır. Yani Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu yani kısaca DEHB olan kişiler üç farklı grupta yer bulunmaktadır:
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Bileşik Tip
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Dikkatsizliğin ağır bastığı tip Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, Hiperaktivite-impulsivitenin ağır bastığı tip.
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) pek çok belirti grubunu bünyesinde barındırdığı ve bazı psikiyatrik problemlerle yoğun olarak beraber görüldüğünden bazı diğer psikiyatrik bozukluklarla karışabilmektedir. Bunlar çoğunlukla mental retardasyon yani zeka geriliği, öğrenme bozuklukları, manik-depresif bozukluk, uyum bozukluğu, karşıt olma karşıt gelme bozukluğu, davranım bozukluğu ve madde kullanım boukluğu olarak karşımıza çıkmaktadır. Çocuk psikiyatrisi kliniklerinde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ve bu psikiyatrik problemlere çok fazla rastlandığından genellikle kalteli bir psikiyatrik değerlendirme ve hikaye alınarak doğru tanıya ulaşılabilmektedir.
Mental retardasyon bulunan çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuna yoğun olarak rastlanmaktadır. Fakat Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu bulunan çocukların çok ufak bir bölümü mental retardedir. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, her zeka düzeyindeki çocukta görülebilmektedir. Öte taraftan Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olmadığı halde, kaldırabileceği kapasitenin üzerinde ya da altında bir eğitim gören mental retarde çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerine rastlanabilmektedir.
Öğrenme bozukluğu çoğunlukla çocuğun okuma, yazma ya da matematik gibi özgül bir sahada zeka düzeyinin altında başarı göstermesidir. Buna karşın Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu bulunan çocuklarda öğrenme ve okul başarısında özgül bir sahada olmaktan ziyade daha genel bir etkilenme söz konusudur.
Manik depresif bozukluk ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun belirtileri birbiriyle ciddi manada benzerlikler gösterebilmektedir. Fakat ana farklılık Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’nun çocukluktan bu yana varolan ve devamlı bir problem olması; manik- depresif bozukluğunsa dönemsel özellik göstermesi ve çocukluk ya da ergenlik döneminde herhangi bir zamanda başlayıp devam edebilmesidir.
Karşıt olma karşıt gelme bozukluğu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ile çok yoğun biçimde beraber görülebilmektedir. Fakat bu bozuklukların tek başlarına görülebildiği durumlar da mümkün olabilmektedir. Bu bozuklukların belirtileri birbirinden farklılık göstermektedir.
