Dikkat edilmezse ölümlere sebep olabilen buzağı ishali genellikle doğumdan sonraki 2 ile 10.gün aralığında ortaya çıkar. Ortaya çıkışı doğum sonrasındaki mikrobun aniden kana karışmasıyla oluşur. Yapılan incelemeler sonucu buzağı ishaline neden olan bakterinin E.coli denilen koli basili olduğu saptanmıştır. İnsanlarda tehlikeli sonuçları bulunan bu bakteri kalın bağırsaklarda yaşar ve dikkat edilmezse yeni doğum yapan buzağıları öldürebilir.
Buzağı İshalinin Nedenleri Nelerdir?
Normal koşullarda da hayvanların kalın bağırsağında yaşayan bu bakteri bazı etkenlerle birleşerek buzağı ishalini ortaya çıkarır. Önlemler alınır ve bazı noktalarda daha dikkatli olunursa sorun yaratmayacak buzağı ishalinin oluşmasında etkili olan nedenler:
- Hayvan ağırının genel olarak temiz olmamasından kaynaklanan sebepler,
- Ağırların rutubetli, çok sıcak ya da çok soğuk koşullarda olması,
- Gebeliğin yaklaştığı süreçte anne ineğin farklı bir ahıra alınması,
- Buzağıya verilen süt miktarının çok fazla olması,
- Buzağıya verilen sütün çok soğuk olması ya da bozuk olması,
- Doğumun zor ve güçlü olması,
- Yeni doğan yavrunun diğer hayvanlarla aynı ortamda tutulması,
- Doğum mevsimi (kış sonu ve ilkbahar başlangıcı bulaşma riski yüksektir)
- Beslenmenin düzensiz yapılması,
- Stres,
- Suni olarak gerçekleştirilen emzirmeler,
- A vitamini eksikliği yaşanması.
Buzağı İshali Nasıl Bulaşır?
Doğumdan sonraki kısa sürelerde ortaya çıkan buzağı ishalinin 3 farklı bulaşma yöntemi vardır.
Sindirim Yoluyla: Yeni doğan buzağılar ilk gıda olarak anne sütünü alır. Anne sütünden direkt buzağıya geçebilen bu bakteri kısa sürede hastalığın yeni doğan bedene yayılmasına neden olur. Aynı zamanda doğumu gerçekleşen buzağının birden dışkılı bir ortamda bulunan su, süt vs. gibi gıdaları tüketmesi de bakterinin sindirim yoluyla vücuda girmesine neden olur.
Göbek Kordonu Yoluyla: Hijyenik bir ortamda ineğin doğumu gerçekleştirilmezse anne ve yavruyu birbirine bağlayan kordon, vücuda bakteri girişini hızlandırır.
Diğer Yollar: Rahim içi, burun mukozası ve konjonktiva buzağı ishalinin diğer bulaşma yollarıdır.
Buzağı İshalini Önlemek İçin Yapılması Gerekenler
- Ahırın hijyenik olması için özellikle dışkı gibi maddeleri düzenli olarak temizleyin.
- Yeni doğan buzağıyı mümkün mertebe dışkı olan alanlardan uzak tutun.
- Anne ineğin hamile kaldığı andan itibaren beslenmesine özen gösterin. Gerekirse veteriner hekim kontrolünde bitkisel veya tıbbi ilaçları kullanın.
- Doğum zorlu geçeceğe benziyorsa mutlaka veteriner çağırın.
- Anne sütünün önemi kavranmalı, doğduğu ilk 24 saatte mutlaka 3 ya da 4 öğün anne sütü alması sağlanmalıdır.
- Anne inekler aşılanmalı ya da doğan buzağıya veteriner hekim yönlendirmesiyle E.coli aşıları sağlanmalı.
- Ağırlar sürekli havalandırılmalı ve ısısına dikkat edilmelidir.
Buzağı İshaline Ne İyi Gelir?
İhmal edilmesi durumunda ölüme kadar uzanan hızlı bir süreci kapsayan buzağı ishallerinde ilk olarak yapılması gereken şey anne ineğin sütüne önem vermektir. Bildiğiniz gibi her canlıda bağışıklık sistemini anne sütü destekler. Yeni doğan buzağılar bazen anne memesine yabancı olmaktan kaynaklı yeterli takviyeyi alamıyor. Bu konuda uzman bir veterinerden tavsiye alınabilir.
Tabi fazlasının da yine ishale neden olacağını unutmamak gerek. Bazı anne inekler yeterli beslenmeyi sağlayamadığı için doğan buzağılarda çelimsiz olabiliyor. O sebeple veterinerden bitkisel ya da tıbbi ilaç tedavisi için destek almak gerekebilir. Bu tarz ishal gibi ciddi bir rahatsızlıkla karşılaşırsanız dışkı testi isteyerek durum nedir öğrenmelisiniz. Bu süreçte veteriner hekimler ishali kesmeye yönelik ilaç tedavilerine başlayacaktır.
