Günlük yaşantımızda birçoğumuz farklı konular çerçevesinde kişilerle tartışma yaşamaktayız. Yaşanan tartışmalar esnasında zaman zaman tartışma konusu, farklı yerlere gitmektedir. Konu dışına çıkılan ve kişilerin karakter söylemlerinde bulunduğu noktada devreye Ad Hominem girmektedir. Ad Hominem, insan karalama safsatası olarak adlandırılan, Latince kalıplaşmış bir deyimdir.
Yaşanan tartışmalarda kişilerin birbirilerine verdiği reaksiyonlarda, bir tarafın konu yerine kişinin şahsına yönelmesi bu terimi açıklamaktadır. Tartışma içerisinde yapılan çıkarım veya argümanların kişinin karakteriyle alakalı konulara gelmesi Ad Hominem bir reaksiyondur. Tartışma konusundan çıkılarak gerçekleşen bu durum, bir noktada mantık hatası olarak görülmektedir. Bu açıdan Ad Hominem, safsata türleri içerisinde mantıksal safsata olarak kabul edilmektedir. Yine konu ile bağlantılı olan safsata ise, akıl yürütürken veya çıkarım yapılırken yapılan hatalara denmektedir. Bu anlamda insanların karakter özellikleri ile yapılan saldırıları kapsayan Ad Hominem, bağlantısız söylemlerle tartışmayı sonuçsuz hale getirmektedir.
Ad Hominem Örnekleri
Ad Hominem, tartışmalarda sıklıkla karşılaşılan ve konu dışına çıkılmasında payı olan bir durumdur. Saçmalama durumu olarak da görülen bu durum, tartışmanın boyutunu değiştirmektedir. Durumun daha detayı anlaşılması adına gelin Ad Hominem örneklerine göz atalım.
- Ahmet: Yalan söylemek doğru bir davranış değildir. İş yerinde şeffaf bir çalışma için yalan söylemeyelim. Ali: Bu cümleyi bana suç işleyip hapis yatan kişi söylüyor, sen neler yaptın bilmiyor muyuz, ne saçma!
Bu örnekte olduğu gibi kişinin sunduğu önermeye, cevap olarak kişisel bir durum ile reaksiyon verilmiştir. Kişinin sahip olduğu özellikler, konun dışında olan ve önermeyi çürütecek niteliği olmayan söylemlerdir. - Aslı: Diyetisyenim sağlıklı ve düşük kalorili beslenme programı oluşturdu. Bu sayede bende istediğim kiloya ulaşacağım! Kadir: O diyetisyen oldukça şişko gözüküyor, ayrıca da çok sinirli. Önce kendisine baksın da tavsiye versin.
Verilen örnekte de görüldüğü gibi uygulanan diyetin sağlıklı ve düşük kalorili olması, kişinin fiziksel özeliklerinden bağımsızdır. Bu düşünceye katılmıyorsak konu, diyetin neden işe yaramayacağı noktalarında olmalıdır. Bu tavırla Ad Hominem bir reaksiyon verilmektedir.
- Ayça: Bence oje sürmek, vakit kaybı ve gereksiz bir iştir. Selin: Sen beceriksiz olduğun için düzgün hiçbir şey yapamayınca böyle söylersin.
Örneğimizde kişinin düşüncesi, karakter özelliğine hakaret edilerek reddedilmektedir. Mantık hatası olarak da görülen bu durum, Ad Hominem’e örnektir. - Cem: Hükümet ekonomi konusunda başarılı değil, bu konuda sorun olduğunu düşünüyorum. Melih: Sende mi o partiyi destekliyorsun? Onlara üye mi oldun?
Son örneğimizde ise kişiler, fikirleri doğrultusunda bir çıkarım yaparken konu mantıksız bir noktaya çekilmektedir. Bu gibi durumlar Ad Hominem’e örnek verilebilmektedir.
Ad Hominem Safsatası
Ad Hominem, günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız bir durumdur. Ad Hominem safsatası, kişilerin kibarlığı veya kabalığıyla alakalı değildir. Aksine bahsettiğimiz gibi mantık hataları ve karakter söylemlerine dayanan fikirlerden oluşmaktadır. Bu noktada yaşadığımız durumlarda haklılık durumu iyi analiz edilmelidir.
Ad Hominem yapılarak devam ettirilen konular, genellikle bir sonuca ulaşmamaktadır. Bu noktada elbette ki kişisel özellikler yerine fikirler tartışılmalıdır. Sizlere kısaca Ad Hominem nediri örneklerle açıklamaya çalıştık. Bu anlamda tartışmalarda bu gibi noktalardan kaçınmak, Ad Hominemlik yapmamak en doğru davranış olacaktır.
