Esasen akıllı kontratlar, yerine getirilmesini otomatik olarak doğrulayan ve sözleşmenin şartlarını uygulayan ve uygulayan standart kağıt sözleşmenin dijital versiyonudur. Akıllı sözleşmeler kavramı, 1994 yılında Amerikalı bilgisayar bilimcisi ve dijital para araştırmacısı Nick Szabo tarafından önerilmiştir.
Bir akıllı kontrat, şartları kendi kendine çalışan bir sözleşmedir. Anlaşması sözleşmenin karşı taraf arasında içine gömülürler. Akıllı sözleşmeler, blok zincirleri ağı aracılığıyla yürütülür ve sözleşmenin kodu, ağı oluşturan birçok bilgisayarda çoğaltılır. Bu, sözleşme şartlarının daha şeffaf ve güvenli bir şekilde kolaylaştırılmasını ve yerine getirilmesini sağlar.
Ayrıca, akıllı kontratların kodu blok zinciri ağındaki tüm katılımcılar tarafından doğrulandığından, akıllı kontratların yürütülmesi için herhangi bir aracıya ihtiyaç yoktur. Aracının sözleşmeden çıkarılması, karşı tarafların maliyetlerini önemli ölçüde azaltmaya yardımcı olur.
Akıllı Kontrat ve Blochchain Arasındaki İlişki ?
Akıllı kontratlar kavramı, öncelikle blok zincir teknolojisi fikrine dayanmaktadır.
Blok zinciri, kriptografi ile birbirine bağlanan, büyüyen bir kayıtlar listesinden oluşan merkezi olmayan bir ağdır. Bir blok zinciri ağı, geleneksel bir veritabanı gibi tek bir merkezi nokta içermez. Blok zincirinde depolanan veriler, çevrimiçi ağ oluşturan tüm bilgisayarlar arasında paylaşılır. Bu nedenle, genellikle ağlar olası arızalara veya saldırılara daha az maruz kalır.
Ek olarak bir blok zincirinde, bir bilgisayardaki kayıt, ağdaki diğer makinelerde aynı kaydı değiştirmeden değiştirilemez. Bir blok zinciri aracılığıyla yürütülen işlemler, bir zincire bağlı bloklar halinde gruplara ayrılır. Yalnızca önceki blok tamamlandığında yeni bir blok oluşturulur. Bloklar doğrusal bir kronolojik sırada gelir ve her blok bir önceki bloğun kriptografik karmasını içerir.
Akıllı Kontratlar Nasıl Çalışır ?
İlk olarak, sözleşme tarafları sözleşmenin şartlarını belirlemelidir. Sözleşme şartları kesinleştikten sonra programlama koduna çevrilmeye başlanır. Aslında temel olarak kod, gelecekteki bir işlemin olası senaryolarını tanımlayan bir dizi farklı koşullu ifadeyi temsil eder.
Kod oluşturulduğunda, blok zinciri ağında depolanır ve blok zincirindeki katılımcılar arasında çoğaltılmaya başlanır. Ardından kod, ağdaki tüm bilgisayarlar tarafından çalıştırılır ve yürütülür. Sözleşmenin bir şartı yerine getirilirse ve blok zinciri ağının tüm katılımcıları tarafından doğrulanırsa, ilgili işlemler doğru ve eksiksiz bir şekilde yerine getirilir.
Akıllı Kontratlar Kullanım Alanları
Günümüzde akıllı kontratların pek çok kullanım alanı vardır. Genellikle büyük çaplı şirketler tercih ederken, herhangi bir kişi bile akıllı sözleşmeden yararlanabilir ve kişiler herhangi bir işlem türü için kullanılabilir. İlla ki finansal olması gerekmez.
Akıllı sözleşmeler için olanaklar sonsuzdur. Şu an ise halihazırda finansal ticaret ve hizmetler, sigorta, kredi yetkilendirmesi, yasal süreçler ve hatta kitle fonlaması anlaşmaları (ICO’lar) için kullanılıyor. İşte akıllı sözleşmeleri kullanan bazı kesimler:
Sigorta Şirketleri
Malta’da Atlas Insurance ve Fransa’da Axa olmak üzere iki sigorta şirketi, 2017 yılında akıllı sözleşmeleri test etti. Havayolu müşterilerinin uçuşlarının gecikmesi durumunda tazminat ödeyen prototipleri vardı.
Sağlık Sistemleri
Şuan ise pek çok sağlık sistemi, verileri kaydetmek ve güvenli bir şekilde aktarmak için akıllı sözleşmeleri kullanıyor.
Tıp endüstrisinde kullanılan akıllı sözleşme örneklerini zaten görebiliyoruz. Akıllı kontratlar bir uygulama tarafından yapılıyor ve güvenli bir şekilde, üçüncü taraflardan hiçbir erişime izin verilmeksizin hasta verilerinin transferi yapılıyor.
Bu sayede hastalar kendi verilerinin kontrolü altında oluyorlar. Araştırmacılar ise eğer ki hasta verilerini kullanmak isterlerse, bunun için ödeme yapmaları zorunluluğu getirildi. Sadece bu da değil, hastanın kendisine satmak isteyip istemediği de sorulur. Ona göresatın alma işlemi gerçekleştirilir.
Akıllı Kontratlar Ne zaman Bulundu ?
Kriptografi bilimi ile ilgilenen Nick Sbazo, yıllar 1994’ü gösterince normal hayatta yaptığımız sözleşmeleri, bilgisayar koduna dönüştürerek kaydetme fikrini meydana çıkardı. Bu sözleşme , belirli koşullar yerine getirildiğinde otomatik olarak etkinleştirildi. Bu fikir, güvenilir üçüncü taraf şirketlere olan ihtiyacı potansiyel olarak ortadan kaldırdı.
Neden ise çünkü artık bir işlem yaptığınızda güvenilir bir üçüncü tarafa ihtiyacınız yok. Bunun yerine, sözleşmeler veya işlemler tamamen bilgisayarlar tarafından kontrol edilen güvenilir bir ağ üzerinde kendi kendine yürütülüyor.
Szabo bu fikir üzerinde uzun yıllar çalıştı ve hatta “ Akıllı Kontratlar: Dijital Serbest Piyasalar için Yapı Taşları ” adlı bir kitap yazdı . Sorun, 1994’te blockchain teknolojisinin olmamasıydı. 2009 yılında Bitcoin, blockchain teknolojisinin ilk kullanımını tanıttı. 2015 yılında Ethereum, Vitalik Buterin adında zeki bir genç adam tarafından kuruldu ve çalışan ilk akıllı sözleşmeleri tanıttı.
